Zwartekat.nl bestaat vandaag, 28 augustus 2021, precies 25 jaar. Daarom deze week een serie terugblikken naar al die jaren.
Mijn naam is Richard van Bilsen en ik ben de maker van Zwartekat, een site over cabaret, kleinkunst en stand-up comedy.
De kiem
Eén van mijn vroegste herinneringen is dat ik als jong kind op oudejaarsavond wakker werd door het gelach van mijn ouders. Ons normale huis werd gerenoveerd en met het gezin zaten we in een tijdelijke woning, met een goed uitzicht voor het vuurwerk dat later die avond zou worden afgestoken. Op de televisie was een man te zien die verhalen vertelde en waar mijn ouders dus om lachten. Later realiseerde ik me dat het laatste oudejaarsavondconference van Wim Kan moet zijn geweest. Mijn eerste kennismaking met cabaret.
–Wim Kan – Oudejaarsconference 1982
In de jaren daarna raakte ik vertrouwd met de filmpjes van Laurel en Hardy, Charlie Chaplin en Harold Lloyd. Veelal dankzij de Belgische en Duitse televisie. Pas veel later kwamen de Marx Brothers hier bij, samen met Buster Keaton en WC Fields. Nu vele jaren later staan ze samen in een schilderij, op mijn verzoek gemaakt door schilder én comedian Onno Lolkema.
Van die tijd herinner ik me ook hoe ik continue bandjes met conferences van André van Duin stuk draaide. ‘Er is geen kaas!! De kaas is op!!’ en ‘Soldaat, morgen krijg jij een mars. – Nou ik heb liever een Nuts’. Deze conferences had ik opgenomen van cd’s van één van mijn tantes.
Zo sluimerde mijn humor-opvoeding verder. Tot 18 september 1993 (ik heb het opgezocht): Cabarestafette op televisie bij de VARA. Jeroen van Merwijk met zijn lied ‘Eén oorlog tegelijk’, Pieter de Rijk met zijn imitaties, Lebbis en Jansen met ‘Amsterdam synchro’, Lenette van Dongen zong een gedragen lied over ‘De oude dame’ en Erik van Muiswinkel, Diederik van Vleuten, Arie van der Wulp en Joop van Dijk die een aflevering van ‘De achterkant van het gelijk’ deden. Dat weet ik nog zo goed, omdat ik de aflevering heb opgenomen. De beelden heb ik niet meer, maar ik heb de audio overgezet naar bandje om daar vervolgens eindeloos naar te luisteren.
Voor het eerst naar cabaret
Dit was de aanleiding voor het bezoeken van mijn eerste cabaretvoorstelling. Ook dat is terug te vinden in de online archieven. Zaterdag 16 oktober 1993 in het Bibliotheektheater in Rotterdam: een try-out van Lebbis en Jansen met ‘Goedkope oplossingen’. Een superklein theater met hooguit drie rijen stoelen en de artiesten op een verhoogd podium. Na afloop wist ik dat ik dit vaker ging doen. Al zou het nog even duren, want mijn tweede voorstelling was op 18 of 19 maart 1994 bij Jeroen van Merwijk in die wonderlijke kleine zaal van Theater Zuidplein in Rotterdam.
In de tussentijd had ik het enorme geluk dat we toen al de Centrale Discotheek in Rotterdam hadden met een gigantische collectie, waaronder ook heel veel cabaret en comedy. Daar huurde ik talloze cd’s en lp’s die ik vervolgens op bandje opnam. Zo kwam ik in aanraking met het werk van Hans Dorrestijn, Herman Finkers. Later ook Harrie Jekkers. Maar ook het oudere werk van Don Quishocking, Wim Sonneveld, Cabaret Tingel-Tangel. Later leende ik er ook platen van Bill Cosby, George Carlin en Lenny Bruce.
Ondertussen kwam mijn interesse in cabaret ook tot uiting in de schoolbanken. Letterlijk, omdat ik samen met een vriend de dialogen van Ajuinen en Look nadeed. ‘Heeft u voor mij een patatje oorlog? Met extra mosterdgas, alstublieft’. Tot groot ongenoegen van Meneer van de Knaap, want ik werd er vooral uitgestuurd bij Handelswetenschappen. Uiteindelijk toch nog met een 7 vertrokken bij die school.
Het lag dan ook voor de hand dat die vriend en ik een stukje cabaret zouden doen. En de keuze viel op de Amsterdam synchro die ik Lebbis en Jansen bij Cabarestafette op tv en later ook bij mijn eerste theaterbezoek had gezien. Nooit eerder heb ik zo hard gestudeerd. En ik durf te beweren, dat ik na een korte opfrissing zo weer zou kunnen brengen. De naam van deze vriend is Michiel Straub. We hielden contact nadat we gingen studeren, hij journalistiek (hij is nu verslaggever AD De Dordtenaar/AD Rivierenland). Hij komt zo nog terug in het verhaal. In de tussentijd hier fragmenten van Lebbis en Jansen én onze versie:
Zelf koos ik voor een bibliotheekopleiding. Daar had ik toen toch de meeste affiniteit mee en je kon er allerlei kanten mee op. Die plek is voor mij van groot belang geweest voor wat Zwartekat zou worden. Niet alleen leerde ik informatie te verzamelen en presenteren. Aan het eind van het eerste jaar kwam ik in aanraking met het internet.
Maar eerst was er nog dat moment in oktober 1994. Als student reisde ik dagelijks met de trein naar Den Haag. Op of onder de stoelen lag toen vaak het blad Rails, met reportages en interviews. Met die maand Hans Teeuwen op de cover, die ik nog kende van de Cabarestafette op televisie met zijn maffe bijbelverhaal. Daar las ik dat hij op 12 en 13 oktober in Diligentia speelde en ik heb toen vrijwel mijn complete eerste jaar zover gekregen dat we zijn voorstelling zouden bezoeken. Dat was een belachelijk groot succes, had Ivo Niehe gezegd kunnen hebben.
Het maken van een website
In april 1995 kwam het internet beschikbaar op mijn studie en binnen een maand had ik mijn eigen homepage bij De Digitale Stad. Het was een eye-opener, een potentieel onbeperkte bron van informatie over de hele wereld. Avondenlang bracht ik door op school. En ik werd gegrepen door het delen van kennis. Je geniet van de kennis van anderen en vervolgens geef je wat terug. Het principe waarmee ik nu nog steeds Zwartekat maak. Dus besloot ik zelf ook website te maken over iets waar ik toevallig erg veel van wist: het werk van striptekenaar Eric Schreurs, de maker van Joop Klepzeiker. Ja, ik heb meer hobby’s dan cabaret.
Deze website over Schreurs heb ik een jaar gemaakt. Daarvoor haalde ik zelfs vrijwel onbekend werk uit de archieven van de Koninklijke Bibliotheek. Tot ik door de uitgeverij werd gevraagd om de officiële ‘Klepsite’ te maken (of gesommeerd per direct te stoppen met mijn fansite). Eerder dit jaar overleed Schreurs helaas. Tot mijn grote verbazing bleek de enige foto die ze bij het ANP hadden en die dus ook veelvuldig in de berichtgeving werd gebruikt, een foto van Schreurs met de door mij gemaakte website op een computermonitor..
–tweets naar aanleiding van het overlijden van Schreurs
Waar zal ik nu eens een site over maken?
In mei 1996 zocht ik naar een nieuw onderwerp om een site te maken. Over films? Nee, je had toen al de Internet Movie Database of IMDb, dat ging ik niet beter kunnen. Tijdens mijn studie bleef het contact met Michiel, de vriend van de middelbare school en onze gedeelde affiniteit met het cabaret. Hij was inmiddels ook naar Hans Teeuwen geweest en ook zo enthousiast. Samen besloten we de Hans Teeuwen homepage te maken. Daar plaatsen we alles wat we konden vinden en werkten we ook teksten uit. Niet alleen van de conferences die op televisie waren te zien, maar ook van het programma dat hij samen met Roland Smeenk had gemaakt. Daarna volgde al snel teksten uit van Herman Finkers, Hans Dorrestijn en Harrie Jekkers. Het enige wat daar nu nog van rest zijn de teksten van Hans Dorrestijn, aan wie ik destijds toestemming heb gevraagd om ze te mogen plaatsen.
Maar ik wilde het groter aanpakken. En besloot om in mijn eentje een portaal te maken waar ik al mijn interesse in het cabaret kwijt kon, onder de naam ‘Nederlands Cabaret Homepage’. Op 28 augustus 1996 plaatste ik deze website online.
Domeinnamen registeren was in die tijd een stuk moeilijker voor particulieren. Dus de eerste jaren stond de website op de servers van De Digitale Stad en de Digitale Regio Alkmaar. Overal waar ik maar ruimte kon vinden om mijn bestanden te plaatsen. In 1998 verplaatste ik alles naar Xs4all totdat ik een eigen domeinnaam kon registreren. Het verhuisbericht staat er nog steeds, maar helaas stopt Xs4all binnenkort..
De zoektocht naar een domeinnaam
Natuurlijk had ik graag de domeinnaam cabaret.nl gehad. Maar ik was een paar weken te laat en toenmalig cabaretier Tim van der Sluijs was mij voor. Achteraf ben ik daar blij om, want nu kan ik me nog minder storen aan wat precies onder ‘cabaret’ valt of niet.
Welke andere domeinnamen ik heb overwogen weet ik niet precies meer, maar er moest een verwijzing in naar het cabaret. Eén van de opties was tingeltangel.nl, maar dat vond ik te obscuur (ik heb de domeinnaam later wel geregistreerd). Totdat ik op Le Chat Noir stuitte. Le Chat Noir, De Zwarte Kat. Historisch verantwoord en zo brutaal als Pietje Bel en de Bende van de Zwarte Hand. Zo is deze site sinds 22 mei 2000 te vinden op Zwartekat.nl.
Wordt vervolgd..