Boeken

Van het boekenfront - 26 apr 2005
Henk van Gelder - De schnabbeltoer
ISBN 90 388 2719 9

Het wordt tijd dat Henk van Gelder een eigen plankje krijgt in de 'Biblioteca Gatto Nero' van de Zwartekat-redactie. Zijn boeken over het Nederlands amusement zijn stuk voor stuk zeer de moeite waard. Na een vingeroefening als de biografie van Dolf Brouwers, waren we erg onder de indruk van zijn biografie over de temperamentvolle en lang niet altijd even makkelijke journalist/cabaretier Jaap van de Merwe. Daarna volgden een boeiende biografie over Jacques van Tol, een lijvige levensbeschrijving van Simon Carmiggelt en buurde Van Gelder bij die andere amusementstak die onze interesse heeft, de film, met een biografie over Abraham Tuschinski. Voor het NRC Handelsblad recenseert hij cabaretvoorstellingen en in de VARA-gids schrijft hij met regelmaat over het Nederlands amusement. Waar haalt de man de tijd vandaan?

In zijn nieuwste boek, 'De schnabbeltoer' beschrijft Van Gelder het verdwenen amusementsvak ten tijde van de wederopbouw, tegen de achtergrond van de machtige rol van de radio, de groeiende platenindustrie en de opkomst van de televisie. In 1945 kon de wederopbouw van Nederland beginnen. Overdags werd hard gewerkt en 's avonds was er grote behoefte aan amusement. Jarenlang werden door het hele land feestavonden georganiseerd. Een bont gezelschap met zangers, een goochelaar, een band, acrobaten, een jongleur en een conferencier. Het is mooi om te lezen hoe her en der 'impresariaten' uit de grond werden gestampt waarbij de 'impresario' niet zelden vooral zichzelf boekte te midden van gast-artiesten. Eind jaren vijftig daalt de populariteit van de schnabbeltoer en zal een opsomming van faktoren het einde van de schnabbeltoer betekenen. Zo zijn op televisie vanuit de luie stoel dezelfde en soms betere optredens te zien. En de jeugd raakte in de ban van uit Amerika overgewaaide moderne muziek, waardoor onder meer het beroemde orkest The Ramblers uiteindelijk het onderspit delft.

Het boek bevat een uitgebreide lijst met geraadpleegde literatuur, maar van mij had Van Gelder hier wel wat meer gebruik kunnen maken van een notenapparaat. Het is vaak gissen of Van Gelder put uit een gesprek met de betrokkenen of uit de bestaande literatuur.
Van Gelder schrijft helder, vlot en is goed geïnformeerd. 'De schnabbeltoer' wemelt van de vaak zeer komische anecdotes. Vooral de kwajongensstreken van de Wama's veroorzaakten bij ons nog een flinke lach. Absolute aanrader voor mensen met een interesse in het Nederlands amusement.